Ten tekst przeczytasz w 11 minutę/y
od siebie słów kilka
Zamek w Malborku (niem. Ordensburg Marienburg) to oprócz Wawelu chyba najbardziej znany polski zamek. Jego prawidłowa historyczna nazwa to zamek wielkich mistrzów krzyżackich. Ten prawie w pełni odrestaurowany krzyżacki zamek odgrywał ważne miejsce historii i słyszał o nim chyba każdy. Nieodłącznie kojarzy się z bitwą pod Grunwaldem, ale w swoich dziejach wielokrotnie stanowił punkt centralny jakiś wydarzeń. Odniesienia do tego miejsca znajdziemy także w wielu powieściach i telewizji.
Zamek w Malborku to imponująca średniowieczna twierdza położona na prawym brzegu rzeki Nogat w miejscowości Malbork należy do najważniejszych atrakcji turystycznych Polski. Zamek Malborski, zbudowany przez zakon krzyżacki w XIII wieku, był siedzibą wielkich mistrzów zakonu i pełnił ważne funkcje administracyjne i militarne przez stulecia. W okresie swojej świetności był to największy zamek świata. Była to jednak nie tylko potężna warownia, ale także ważny ośrodek administracyjny i kulturowy, gdzie odbywały się liczne uczty i spotkania polityczne. Architektura oraz rozmiary budowli budziły podziw i szacunek w całej Europie. Od 1997 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Obecnie pełni funkcję muzeum, które można zwiedzać za opłatą i z przewodnikiem lub audio przewodnikiem. Na zamku i w jego okolicach organizowane są często różne festyny, inscenizacje i inne atrakcje dla turystów i mieszkańców.
Opis ogólny zamku
W XIV i XV wieku był największym zamkiem świata widocznym z odległości 20 kilometrów. Był ważnym centrum politycznym i kulturalnym średniowiecznej Europy oraz siedzibą Zakonu Krzyżackiego. Zamek składał się z trzech głównych części: zamku wysokiego (klasztor rycerski), zamku średniego (centrum polityczne) oraz przedzamcza (zaplecze gospodarcze i militarne). Cały kompleks zajmował około 21 hektarów, co dorównywało powierzchni niektórych ówczesnych miast.
Zamek w Malborku miał około 800 metrów długości i 250 metrów szerokości. Do budowy używano kamienia wapiennego, granitu oraz cegły. Zamek wysoki jest najstarszą częścią kompleksu, w północnym skrzydłem mieścił się kościół NMP oraz tzw. Sala Kapituły. Na parterze znajdowały się dormitoria braci rycerzy. Na wyższych piętrach usytuowano kuchnię, komnaty dostojników oraz magazyny żywności.
Zamek średni pełnił rolę politycznego centrum i składa się z trójskrzydłowej zabudowy. Tu reprezentacyjna jest cześć zachodnia z Wielkim Refektarzem, który mógł pomieścić do 400 osób. W tej części zamku znajdował się również Pałac Wielkich Mistrzów z Letnim Refektarzem. Skrzydło północne i wschodnie zamku średniego zarządzane były przez wielkiego komtura, odpowiedzialnego za finanse zakonu.
Przedzamcze (zamek niski) pełniło funkcję gospodarczą, mieszcząc m.in. Karwan, stajnie, piekarnię, szpital i co najważniejsze 😉 … browar. Całość kompleksu otoczona była murami i fosą, co zapewniało doskonałą ochronę przed atakami. Wjazd na przedzamcze prowadził przez umocnione bramy, a główna brama była flankowana przez cylindryczne wieże.
Szczegółowy podział zamku
- Zamek Wysoki
- Kościół Najświętszej Maryi Panny to kaplica zamkowa z imponującą figurą Madonny z Dzieciątkiem
- Kaplica św. Anny – to grobowiec jedenastu wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego, z bogato zdobionymi portalami.
- Kapitularz – sala narad urzędników zakonu, zrekonstruowana w stylu neogotyckim.
- Wieża Gdanisko – służyła jako zamkowa toaleta oraz miejsce ostatecznej obrony.
Kuchnia Konwentu – odtworzona w XIX wieku, stanowi przykład średniowiecznej architektury użytkowej.
- Zamek Średni
- Pałac Wielkich Mistrzów – to budowla z końca XIV wieku, służąca jako rezydencja Wielkiego Mistrza Zakonu.
- Letni Refektarz – to jasno oświetlona sala audiencji gotyckim wnętrzu z dużymi oknami.
- Zimowy Refektarz to mniejsza sala audiencji z barokowym kominkiem i herbami polskich królów.
- Wielki Refektarz to największe świeckie pomieszczenie w zamku, miejsce ważnych uroczystości.
- Infirmeria – to pomieszczenia dla starszych i chorych, z oddzielną jadalnią i kaplicą.
- Wieża Kurza Stopa – to latryna dla mieszkańców Infirmerii.
- Zamek Niski (Przedzamcze)
- Kaplica św. Wawrzyńca – zbudowana w połowie XIV wieku, służyła zamkowej służbie.
- Wieża Maślankowa – więzienie zamkowe w XV wieku.
- Karwan – czyli dawna zbrojownia i wozownia krzyżacka.
- Baszta Trójścienna – to jedna z wielu obronnych wież zamku.
Historia największego zamku Europy
Budowę zamku w Malborku Zakon Krzyżacki rozpoczął w 1278 roku, natomiast w 1286 na południe od zamku lokowano Malbork, którego mury miejskie połączono z murem obronnym zamku w jednolity system obronny. Do 1300 roku powstały kluczowe elementy, w tym mur obwodowy oraz północne skrzydło Zamku Wysokiego, mieszczące kaplicę, kapitularz i dormitoria. Rozpoczęto także budowę przedzamcza, znanego dziś jako Zamek Średni oraz wieży obronnej.
Już w 1309 roku siedzibę wielkiego mistrza zakonu przeniesiono z Wenecji do Malborka, czyniąc go stolicą Państwa Zakonnego. Konieczna była więc przebudowa a w zasadzie rozbudowa zamku. Powstał wówczas kościół zamkowy Najświętszej Marii Panny i dodano kaplicę św. Anny, przeznaczoną na miejsce pochówku wielkich mistrzów. Do 1333 roku na Zamku Średnim wzniesiono nową rezydencję wielkich mistrzów, a pałac stał się jednym z najważniejszych osiągnięć europejskiego gotyku. Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku Malbork był oblegany przez wojska polsko-litewskie, jednak oblężenie nie powiodło się.
Od 1457 roku zamek oraz miasto Malbork stał się jedną z rezydencji królów Polski. W Zamku Wysokim urządzono magazyny, a Wielki Refektarz służył jako miejsce królewskich przyjęć. Pałac Wielkich Mistrzów pełnił funkcję rezydencji królów, gdzie udzielano audiencji. Zamek był również ważnym ośrodkiem administracyjnym, z urzędami i mennicą. W czasie wojen ze Szwecją zamek kilkakrotnie zmieniał właścicieli, ale ostatecznie powrócił w ręce polskie. W XVII wieku zamek był wielokrotnie przebudowywany.
Dewastacja przez Prusaków i odbudowa
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku zamek przejęli Prusacy, którzy zaczęli jego przebudowę na koszary wojskowe. Prace te doprowadziły do ogromnych zniszczeń, wyburzono gotyckie sklepienia i przebudowano okna. Zamek Wysoki został przekształcony w magazyny, a Wielki Refektarz stał się ujeżdżalnią koni. W Pałacu Wielkich Mistrzów urządzono fabrykę tkanin. W latach 1801-1804 zamek przekształcono na wielkie magazyny wojskowe, co spotkało się z falą protestów.
Prace rekonstrukcyjne rozpoczęto w 1817 roku, koncentrując się głównie na Zamku Średnim. W 1882 roku kierownictwo prac przejął Conrad Steinbrecht, który dążył do przywrócenia zamku do jego średniowiecznej świetności. Odbudowano wiele zniszczonych elementów, takich jak Wieża Klesza i Domek Dzwonnika. Do 1922 roku zakończono większość prac rekonstrukcyjnych, a zamek stał się symbolem narodowym i tłem dla wielu uroczystości nazistowskich w latach 30. XX wieku.
W czasie II wojny światowej zamek został zamieniony w punkt oporu, co doprowadziło do jego poważnych zniszczeń podczas walk z Armią Czerwoną w 1945 roku. Zburzone zostały m.in. wschodnia część zamku wysokiego i średniego oraz kościół zamkowy. Po wojnie zamek przeszedł pod zarząd Wojska Polskiego, a w 1950 roku przekazano go Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W latach 50. XX wieku rozważano nawet jego rozbiórkę, ale ostatecznie zdecydowano się na odbudowę, powołując Społeczny Komitet Odbudowy Zamku.
Zamkowe legendy
Zamek w Malborku wyjątkowo obfituje w różne legendy, przypowieści i przepowiednie. Wybrliśmy kilka, ale polecamy zapoznać się z nimi w innych źródłach.
legenda o usłużnym diable
Za czasów Zakonu Niemieckiego, Sebald Tharsen, jeden z braci zakonnych, znany był z braku umiaru w jedzeniu, piciu i używaniu gorszących przekleństw. Wracając wieczorami po suto zakrapianych kolacjach, wołał swojego pachołka, aby ściągnął mu buty z nóg. Pewnego wieczora, gdy jego sługa nie obudził się na jego wołanie. Sebald w gniewie wezwał więc diabła. Diabeł pojawił się niezwłocznie, by spełnić życzenie Sebalda i ściągnąć mu buty z nóg. Uczynił to jednak wraz ze skórą ze stóp. Rany zaczęły ropieć, co doprowadziło do długotrwałych męczarni. Nieszczęśnik żył jeszcze przez dwadzieścia tygodni, cierpiąc ogromne bóle i wydzielając odrażającą woń. Wreszcie brat Sebald zmarł, a jego śmierć stała się ostrzeżeniem dla pozostałych braci zakonnych, ukazując zgubny wpływ przekleństw i demoralizacji.
legenda o cudownym obrazie św. Barbary
Po bitwie grunwaldzkiej, w Malborku ukryto wiele kosztowności i relikwii, w tym cudowny obraz św. Barbary. W 1415 roku, Prusy nawiedziła wyjątkowo długotrwała susza, która groziła klęską głodu. Wielki mistrz zakonu zorganizował procesję z obrazem św. Barbary, prosząc o deszcz. Już podczas wyprowadzania obrazu z kościoła zaczęło lekko padać. Choć deszcz ustąpił na czas procesji, po jej zakończeniu rozpadało się na dobre, przynosząc ulgę ziemi i ludziom. Susza została zażegnana, plony odżyły, a radość wróciła do serc mieszkańców. Od tego czasu, w okresach suszy, organizowano procesje z obrazem św. Barbary, które zawsze przynosiły upragniony deszcz.
legenda i przepowiednia dotycząca figury matki boskiej
Do czasu drugiej wojny światowej, we wnęce wschodniej elewacji kościoła Najświętszej Matki Boskiej w Malborku stała ośmiometrowa figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, wykonana ze stiuku. Figura ta miała uzdrawiającą moc, a miejsce, gdzie stała, nadal uchodzi za uzdrawiające. Związana była z nią przepowiednia, że ziemia, którą dogląda, pozostanie pod niemiecką kontrolą, dopóki stoi na swoim miejscu. Przepowiednia spełniła się, gdy pod koniec drugiej wojny światowej figura padła, a ziemia została uwolniona spod niemieckiego panowania.
Legenda o tajemniczych tunelach
Zamek malborski miał tajemne podziemne przejście, które prowadziło z zamkowej piwnicy, początkowo pod korytem rzeki Nogat, a potem w kierunku Nowego Stawu. W dawnych czasach przechowywano tam liczne skarby, strzeżone przez duchy. Gdy zbliżał się upadek zamku, jeden z pielgrzymów z Jerozolimy odważył się wejść do korytarza, lecz spotkał zakrwawionych rycerzy z głowami pod pachami i upiory, strzegące żelaznych drzwi do skarbca. Przerażony pielgrzym uciekł, a wejście zostało zasypane. Raz w roku, w noc sylwestrową, pojawia się tam bezgłowy koń, który po trzykrotnym obiegnięciu zamku znika.
Do dziś nie znaleziono owych podziemi jednak liczne zapiski z kronik zakonnych sugerują, że na zamku znajdowały się podziemne komnaty i korytarze.
Zwiedzanie i przydatne informacje
Zwiedzanie Zamku w Malborku można odbyć na dwóch trasach: Historycznej i Zamkowej – Tereny. Trasa Historyczna trwa 3,5 godziny i dostępna jest od wtorku do niedzieli w godzinach 9:00-20:00. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem lub audioprzewodnikiem. Bilet normalny kosztuje 80 zł, a ulgowy 60 zł. Istnieje opcja wynajęcia przewodnika na wyłączność za 280 zł. Audioprzewodnik jest dostępny w wielu językach, w tym polskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim i francuskim.
Trasa Zamkowa – Tereny trwa 1,5 godziny i obejmuje m.in. Przedzamcze, dziedzińce Zamku Średniego i Wysokiego, kaplicę św. Anny oraz tarasy. Bilet normalny kosztuje 35 zł, a ulgowy 25 zł. W poniedziałki trasa ta jest dostępna bezpłatnie, należy jednak pobrać bilet w kasie muzeum.
Podsumowanie
Zamek w Malborku to nie tylko monumentalna budowla, ale także miejsce, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością. Przez wieki zamek pełnił różnorodne funkcje, od siedziby wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego, przez rezydencję polskich królów, po siedzibę Muzeum Zamkowego. Dziś, dzięki starannym rekonstrukcjom, zwiedzający mogą podziwiać bogate wnętrza zamku, cieszyć się widokiem z jego wież oraz uczestniczyć w licznych wydarzeniach kulturalnych, takich jak inscenizacje „Oblężenia Malborka”. Zamek w Malborku to świetne i warte odwiedzenia miejsce do którego watro zboczyć z drogi.
Nam niestety nie udało się zobaczyć wnętrz zamku, ponieważ nie pozwalał nam na to czas, ale już samo otoczenie zamku i jego ogrom robią duże wrażenie. Sądząc po opiach zamek w Malborku jest na pewno miejscem które warto odwiedzić. Wydaje się także że ceny biletów choć wysokie mogą być adekwatne do tego co można zobaczyć w środku.
W kwestii parkowania w okolicy zamku nie powinno być większych problemów. Znajduje się tutaj kilka parkingów, a najwieszy przy ulicy Sierakowskich i co ważne parkingi wydają się być darmowe 😉
położenie
Galeria zdjęć z wyjazdu
